The Goat of Monsieur Seguin
To M, Pierre Gringoire, Lyrical Poet at Paris
YOU will always be the same, my poor
Gringoire!
Think of it! you are offered the place of reporter on a respectable Paris newspaper, and
you have the assurance to refuse! Why, look at yourself, unhappy youth! look at
that worn-out doublet, those ilapidated breeches, that gaunt face, which cries
aloud that it is hungry. And this is where your passion for rhyme has brought you! this is the result of your
ten years of loyal service among the pages of my lord Apollo! Are n't you ashamed,
finally ?
Be a reporter, you idiot; be a reporter! You will earn honest crowns, you. will have
your special seat at Brebant's, and you will be able to appear every first
night with a new feather in your cap.
No? You will not? You propose to re- main perfectly free
to the end? Well! just listen to the story of Monsieur Seguin's goat. You will
see what one gains by attempting to remain free.
Monsieur Seguin had never had good luck with his goats.
He lost them all in the same way ; some fine morning they broke their cord and
went off to the mountain, and there the wolf ate them. Neither their master's
petting, nor fear of the wolf, nor anything else de- terred them. They were, it
would seem,
independent goats, determined to have fresh air and
liberty at any price.
Honest Monsieur Seguin, who was unable to understand the
temperament of his beasts, was dismayed. He said:
*M am done; the goats are bored at my house, and I won't
keep another one." However, he did
fiot get discouraged, and after losing
six goats all in the same way, he bought a seventh; but that time he was very careful to buy a very young one, so that it
would be more likely to become accustomed
to living with him.
Ah! Monsieur Seguin's little kid was such a pretty thing,
Gringoire! with her soft eyes, her little beard like a subaltern's, her
gleaming black hoofs, her striped horns, and her long white hair, which formed
a sort of greatcoat! She was almost as lovely as Esmeralda's goat — do you
remember, Gringoire ? And then,
so docile, too, and affectionate, allowing her- self to
be milked without moving, without putting her foot into the pail. A perfect
little love of a kid!
Monsieur Seguin had an enclosure behind his house,
surrounded by hawthorn. There he placed his new boarder. He fastened her to a
stake, in the place where the grass was the richest, taking care to give her a
long rope; and from time to time he went to see if she was all right. The kid
was very happy and browsed with such zest that Monsieur Seguin was overjoyed.
** At last," thought the poor man, *M have one that
will not be bored here! "
Monsieur Seguin was mistaken; his kid was bored.
One day she said to herself, looking up at the mountain:
*' How happy they must be up there! what pleasure to
gambol about in the heather, with- out this infernal cord that galls one's
neck! It is all right for the donkey or the ox to graze in an enclosed place,
but goats need plenty of room."
From that moment, the grass in the enclo- sure seemed
distasteful. Ennui assailed the kid. She grew thin, her milk became scanty. It
was painful to see her pulling at her cord all day long, with her head turned
towards the mountain, her nostrils dilated, and bleating sadly.
Monsieur Seguin noticed that something was the matter
with the kid, but he did not know
what it was. One morning as he finished milking her, the
kid turned her head and said to him in her dialect:
*' Listen, Monsieur Seguin; I am dying in your enclosure;
let me go to the mountain.''
*'Ah! mon Dieu! this one, too!" cried Monsieur
Seguin in stupefaction; and the shock caused him to drop his pail; then, seat-
ing himself on the grass beside his kid, he said :
**What, Blanquette, do you want to leave me?"
And Blanquette replied:
**Yes, Monsieur Seguin."
** Have n't you enough grass here } "
'*0h, yes! Monsieur Seguin."
*' Perhaps you are tied too short; do you want me to
lengthen the rope ? "
*Mt is n't worth while, Monsieur Seguin."
** What is it that you want, then .^"
**I want to go to the mountain, Monsieur Seguin."
**Why, you wretched creature, don't you know that there
is a wolf in the mountain ?
What will you do when he comes?"
*' 1 will butt him with my horns, Monsieur Seguin."
' ' The wolf does n't care for your horns. He has eaten
goats with horns much longer than yours. Don't you remember poor Renaude who
was here last year ? A fine goat, as strong and ill-tempered as any he-goat.
She fought with the wolf all night, and then in the morning the wolf ate
her."
''Pecatre! poor Renaude! but that does n't make any
difference to me. Monsieur Seguin; let me go to the mountain."
''Divine mercy! ''exclaimed Monsieur Se- guin; "what
on earth does somebody do to my goats .^ Still another one that the wolf will
end by eating! But no! 1 will save you in spite of yourself, you hussy! and as
I am afraid that you will break your rope, 1 am going to shut you up in the
stable, and you shall always stay there."
Thereupon Monsieur Seguin carried the kid to a dark
stable, the door of which he locked securely. Unluckily he forgot the window, and
he no sooner had his back turned than the little creature took her leave.
Do you laugh, Gringoire? Parbleu! of course you do; you
are of the faction of the goats, against poor Monsieur Seguin. We will see if
you laugh in a moment.
When the white kid arrived in the mount- ain there was
general rejoicing. Never had any of the old fir-trees seen anything so pretty.
They welcomed her like a little queen. The chestnuts bent to the ground to
caress her with their branches. The golden heather opened for her to pass, and
gave forth the sweetest perfume that it could. The whole mountain celebrated
her arrival.
You can imagine, Gringoire, whether our kid was happy! No more ropes, no more stakes,
nothing to prevent her from gambol- ing and grazing at her pleasure. That was the
place where the grass grew! above the tips of her horns, my dear fellow! And
such grass! fine and sweet, made up of a thousand
different plants. It was a very different thing from the
grass in the enclosure. And the flowers — great blue bellflowers, purple fox- gloves
with long stamens, a whole forest of wild flowers, overflowing with
intoxicating juices.
The white kid, half tipsy, played about there with her legs
in the air, and rolled down the slopes, with the falling leaves and the chestnuts;
then, of a sudden, she sprang to her feet with one leap. Away she went, with her
head thrust forward, through the under- brush and the thickets, sometimes on a
peak, sometimes in the bottom of a ravine, up and down and everywhere. You
would have said that there were ten of Monsieur Seguin's kids in the mountain.
The fact is that Blanquette was afraid of nothing. She
crossed with one bound broad torrents which spattered her, as she passed,with
misty spray and foam. Then, dripping wet, she stretched herself out on a flat
rock and allowed the sun to dry her. Once, as she crept to the edge of a
plateau with some clover in her teeth, she spied below her, in the plain,
Monsieur Seguin's house with the enclosure behind it. That made her laugh, until
she cried.
**How tiny it is!" she said; *'how was T ever able to
live there ? "
Poor dear! finding herself perched up there so high, she believed
herself to be at least as large as the
world.
In fact that was a great day for Monsieur Seguin's kid.
About midday, as she ran to right and left, she happened upon a band of chamois
which were busily engaged in eat- ing wild grapes. Our little white-robed va- grant
created a sensation. They gave her the best place at the vine, and those
gentlemen were all very gallant. Indeed it seems — this between ourselves,
Gringoire — that a young chamois with a black coat had the good for- tune to
please Blanquette. The two lovers lost themselves in the woods for an hour or two,
and if you would know what they said to each other, go ask the chattering
streams that flow invisibly under the moss.
Suddenly the wind freshened. The mount- ain turned purple;
it was evening.
** Already!" said the little kid; and she stopped, much
surprised.
The fields below were drowned in mist. Monsieur Seguin's
enclosure disappeared in the haze, and of the cottage she could see only the
roof, with a thread of smoke. She listened to the bells of a flock being driven
home, and her heart was heavy. A falcon, flying homeward, brushed her with his
wings as he passed. She started. Then there arose a howl in the mountain:
'*Hou! hou!"
She thought of the wolf; during the day the wild creature
had not given him a thought.
At the same moment a horn blew in the valley. It was good
Monsieur Seguin making
a last effort.
**Hou! hou!" howled the wolf.
**Come back! come back!" cried the horn. Blanquette
longed to go back; but when
she remembered the stake, the rope, and the hedge about the
enclosure, she thought that
she could never again become accustomed to that life, and
that it was better to stay where
she was.
The horn ceased to blow.
The kid heard a rustling of leaves behind her. She turned
and saw in the darkness two
short, straight ears and two gleaming eyes. It was the wolf.
He sat there on his haunches, enormous, motionless, gazing
at the little white kid and
licking his chops in anticipation. As he felt sure that he
should eat her, the wolf was in
no hurry; but when she turned, he began to laugh wickedly.
*'Ha! ha!" Monsieur Seguin's little kid!" and he
passed his great red tongue over his lean chops.
Blanquette felt that she was lost. For a moment, as she
remembered the story of old Renaude, who had fought all night only to be eaten
in the morning, she thought that it would be better to be eaten then ; then,
think- ing better of it, she stood on guard, her head down and her horns
forward, like the brave Seguin goat that she was. Not that she had any hope of
killing the wolf, — kids do not kill wolves — but simply to see if she could hold
out as long as Renaude.
Thereupon the monster came forward and the little horns
began to play.
Ah! the dear little kid, how courageously she went at it!
More than ten times — I am not lying, Gringoire — she compelled the wolf to
retreat in order to take breath. During these momentary respites, the little glutton
hastily plucked another blade of her dear grass; then she returned to the
battle with her mouth full. This lasted all night. From time to time Monsieur
Seguin's kid glanced at the stars dancing in the lear sky and said to herself:
** Oh ! if only I can hold out until dawn ! "
One after another the stars went out. Blanquette fought with
redoubled fury with her horns, the wolf ith his teeth. A pale gleam appeared on
the horizon. The hoarse crowing of a cock came up from a farm.
'* At last! " said the poor creature, who was only
awaiting the dawn to die; and she lay down in her lovely white coat all spotted
with blood.
Thereupon the wolf threw himself upon the little kid and ate
her. Adieu, Gringoire! The story you have heard is not a fable of my invention.
If ever you come to Provence our farmers will often speak to you of *'the goat
of Monsieur Seguin, that fought the wolf all night, and then, in the morning,
the wolf ate her up."
You understand, Gringoire : " And then, in the morning,
the wolf ate
her up.'*
Con Dê của Ông Sê Ganh
Alphonse Daudet
Ông Xơganh
chẳng bao giờ nuôi dê gặp may cả.
Nuôi con nào mất con ấy và lần nào cũng mất như lần nào: một buổi sớm
tinh sương, dê giật đứt
thừng bỏ lên núi rồi cuối cùng bị sói ăn thịt. Mặc cho ông
chủ vuốt ve, bất chấp cả nỗi sợ
chó sói, chả có gì giữ nổi chúng lại được.
Dường như
chúng là những con dê độc lập, ham sống bằng bất cứ giá nào dưới bầu trời phóng khoáng và tự
do.
Ông Xơganh
vốn dĩ hiền lành, thật thà nào có hiểu tính nết những con vật của mình đâm ra thờ thẫn, ông bảo: “Thôi, chẳng còn hi vọng gì nữa, dê nó chán ở
nhà mình, không nuôi được
một con nào sất”.
Tuy thế ông vẫn chẳng ngã lòng và sau khi mất đứt sáu con cùng một cách như
nhau, ông tậu tiếp con dê thứ bảy; có khác chăng, lần này, ông chú ý mua con dê còn
rất non để nó quen dần cửa
nhà ông.
Chà! Cái con dê bé bỏng này của Ông Xơganh
mới
tuyệt làm sao, nó quả là đẹp với đôi mắt dịu hiền, bộ râu hạ sĩ, những móng chân đen láy, cặp sừng nổi vằn và bộ lông trắng, dài như
khoác lên mình nó chiếc áo choàng! Nó thật kiều diễm, chẳng thua mấy con dê của Exmêranđa(2), nó lại còn ngoan ngoãn, nũng nịu, để yên cho vắt sữa, không cho chân vào bồn. Một con dê tiểu thơ
đáng yêu biết dường nào...
Sau nhà Ông Xơganh
có một mảnh vườn rào kín đáo cây sơn
trà. Ông thu xếp cho cô khách trọ mới vào đấy. ông buộc nó vào chiếc cọc giữa một khu đẹp nhất trong vườn, cẩn thận thả dài dây thừng cjo nó được
thoải mái và lúc lúc lại tới thăm xem nó ăn ở
có tốt không. Dê ta cảm thấy sung sướng vô cùng và gặm cỏ thích thú tới nỗi Ông Xơganh
phải hỉ hả trong lòng.
“Cuối cùng - con người tội nghiệp ấy nghĩ - thế là được
một con dê không đến nỗi chán ở
với
mình”.
Ông Xơganh
lầm, con dê của ông đã chán ngấy mất rồi.
*
Một hôm, dê ta nhìn lên núi, tự
nhủ thầm: “Ở trên kia
chắc là sướng lắm! Còn gì vui thú hơn
được chạy nhảy giữa
những búi cây hoanh
dã, không còn bị cái dây thừng chết tiệt này nó cứ cứa vào cổ! Chỉ có giống lừa, giống bò thì mới gặm cỏ trong vườn... còn đối với giống dê thì phải là khoảng rộng bao la”.
Từ bữa có ý nghĩ đó, cỏ trong vườn đối với dê thành nhạt nhẽo. Nỗi buồn chán ngán nảy sinh. Dê gày đi,
sữa xuống ít. Trông nó mà thương,
suốt ngày kéo lê chiếc dây thừng, đầu ngoảnh về phía núi, mũi phập phồng, miệng kêu mêêê... não ruột!
Ông Xơganh
nhận ra dê của ông có vướng mắc chi đây, nhưng
ông không hiểu nổi vì sao... Một buổi sớm mai, khi ông vừa vắt sữa dê xong thì dê quay lại nói với ông theo cái khẩu ngữ riêng của nó:
- Thưa
ông Xơganh, xin ông hẵng
nghe cháu, cháu buồn chán ở
với
ông quá rồi, ông cho cháu lên núi.
- Chết nỗi, trời ơi!...
Cả nó cũng thế ư! Ông
Xơganh thốt lên, lặng người,
buông rơi cả chiếc bồn
đựng sữa;
rồi ông ngồi sệp xuống bãi cỏ bên cạnh con dê của mình.
- Thế nào, Dê bạch, con định bỏ ông ư?
Dê bạch liền trả lời:
- Vâng ạ, thưa
ông Xơganh.
- Ở
đây thiếu cỏ cho con ăn ư?
- Ồ, không đâu ạ, thưa
ông Xơganh.
- Hay vì ông buộc thừng ngắn quá, con có muốn ông nới dài ra nữa
không?
- Chả cần đâu thưa
ông Xơganh.
- Thế thì con cần gì nào? Con muốn gì nào?
- Cháu muốn lên núi, thưa
ông Xơganh.
- Thật khốn khổ con ơi,
con không biết rằng có chó sói trên núi sao... Gặp nó thì con làm
thế nào?...
- Cháu sẽ húc nó bằng cặp sừng của cháu, thưa
ông Xơganh.
- Chó sói có coi ra gì cái cặp sừng
đó của con, nó đã từng ăn thịt những con dê có sừng lợi
hại gấp mười lần của con... Con không biết con dê già Rơnốt tội nghiệp ở đây
nămm ngoái ư? Đó mới
thật là một con dê cái chúa trùm, khoẻ và ngỗ ngược
như dê đực. Nó đã quần nhau suốt
đêm với sói... Rồi đến sáng, sói ăn thịt nó.
- Chao ôi! Chị Rơnốt
tội nghiệp!... Cũng chẳng can gì, ông Xơganh
ạ, ông cứ để cháu lên núi.
- Trời đất quỷ thần ơi!
- Ông Xơganh thốt lên -
ai đã làm cho lũ dê của tôi lú lẫn đến nỗi này? Lại thêm một con nữa cho chó sói ăn thịt đây... Không, dứt khoát không... dù mày muốn, tao cũng phải cứu
cái mạng mày, cái con dê quỷ quái kia! Để mày khỏi giật đứt thừng, tao sẽ nhốt mày vào chuồng bò và mày sẽ nằm lì
mãi trong đó.
Nói rồi, Ông Xơganh
mang nhốt dê vào chuồng bò tối như
bưng và khoá trái hai
lần cửa lại. Chẳng may, ông
quên khuấy mất đóng cửa
sổ nên ông vừa quay lưng
ra là con dê bé bỏng đã nhảy tót đi mất. Dê bạch vừa lên tới núi thì cả một niềm hân hoan tràn ngập khắp đó đây. Chưa
bao giờ những cây tùng, cây bách cổ thụ lại được
thấy một con dê đẹp đến thế. Nó được
tiếp đón như một nàng
công chúa. Cây giẻ cúi rạp xuống đưa
đầu nhành lá vuốt ve nó, hoa kim tước vàng óng nở
rộ và cố toả hương
thật ngát dọc lối nó đi qua. Cả núi rừng tưng
bừng
đón nó.
Da ta hoan hỉ biết chừng nào! Chả còn cái thừng, cái cọc nữa... Chả còn ai cản được
dê đi lại tung tăng, gặm cỏ tùy thích. Mà cỏ ở đây
sao mà nhiều đến thế, cứ là ngập lút sừng. Và cỏ mới tuyệt chứ! Nào ngọt này, non sớt này, có răng cưa
này, đủ mùi, đủ vị của muôn loài cây cỏ... Thật khác xa với cái thứ cỏ trong vườn nhà. Lại còn cả hao nữa!... Những bông cát cánh đại đoá xanh lơ,
những đoá lồng đèn có đài dài hoa đỏ thắm, bạt ngàn rừng
hoa dại căng mật nồng ngây ngất!
Dê bạch ta ngà ngà say tỉnh, vẫy vùng trên cỏ, bốn vó chổng lên trời, lăn tròn theo bờ dốc, vùi mình vào đám lá rụng lẫn lộn với
hạt giẻ. Rồi, đùng một cái, dê chồm phắt dậy. Hấp! Nó đã chạy biến, cắm đầu, cắm cổ vượt
qua các búi gai, các khu rừng rậm xanh rì, lúc trên mỏm núi, lúc dưới khe sâu, lên cao rồi xuống thấp, ẩn hiện khắp nơi... Người ta tưởng có tới mười
con dê của Ông Xơganh
lúc này ở trên núi.
Đúng là cái con Dê bạch này chẳng biết sợ
gì hết.
Thoắt một cái, nó đã nhảy qua thác lớn, bọt nước và bụi ẩm toé lên mình nó. Mình mẩy ướt sũng, nó cứ thế lăn kềnh ra phiến đá phẳng và hong khô dưới
ánh mặt trời... Một lần, dạo bước men theo một trái đồi, miệng ngậm bông hoa kim tước thơm
ngào ngạt, dê bỗng nhận ra ngay dưới chân mình, tận phía cánh đồng tít tắp kia ngôi nhà có vườn
rau của Ông Xơganh.
Cảnh ấy khiến nó cười ra nước mắt. Nó nói: “Bé tí tẹo tèo teo thế kia kìa, thế mà sao mình đã sống được ở đó nhỉ?”.
Con vật nhỏ tội nghiệp! Thấy mình đứng chót vót trên cao, nó lại nghĩ mình chí ít cũng lớn bằng cả thiên hạ.
Tóm lại, đó là một ngày thú vị. Vào giữa trưa,
đang lúc tung tăng chạy xuôi, chạy ngược,
nó bỗng rơi vào một bầy sơn dương đang nhai nho rừng gau gáu. Nhà nữ du hành áo trắng của chúng ta làm ai nấy xốn xang. Người ta nhường
chỗ nho ngon nhất cho cô nàng và tất cả các chàng trai đều trổ hết tài hào hoa phong nhã. Hình như có một chàng sơn
dương trẻ trung, thắng
bộ áo choàng đen mượt,
được diễm phúc lọt vào cặp mắt xanh
cô nàng Dê bạch. Đôi tình nhân tha thẩn trong rừng một, hai giờ liền và nếu bạn muốn biết chúng đã nói gì với nhau thì
hãy đến hỏi những dòng suối nỏ mồm mách lẻo đang chảy ngầm trong đám rêu.
*
Gió bỗng thổi mạnh hơn.
Núi non ngả sang màu tím sẫm. Đã xế chiều...
“Chiều đên rồi ư?”
- Con dê bé bỏng nói và đứng sững lại sửng
sốt.
Dưới chân núi, đồng ruộng chìm trong sương mù. Mảnh vường Ông Xơganh
lẫn trong sương, chỉ
còn thấy mái ngôi nhà với làn khói thoảng bay. Dê lắng nghe tiếng nhạc đàn cừu
đang được lùa về làng
và lòng nó rộn lên một nỗi buồn da diết... Một con chim ưng
bay về tổ, đôi cánh chim lướt nhẹ vào mình nó. Nó rùng mình... Rồi tiếp đến, một tiếng
hú vang lên trong lòng núi:
“Hu hu!”.
Dê nghĩ đến chó sói. Suốt cả ngày, cái con
điên dại này nào có lúc nào nghĩ đến. Cũng lúc này, từ dưới
thung lũng xa tít kia vọng lên tiếng tù và. Đó là Ông Xơganh tốt bụng đang cố
gọi một lần cuối cùng.
“Hu! Hu!” - Tiếng sói hú.
Trở
về đi con! Trở về đi
con! Tiếng tù và gào lên gọi.
Dê bạch muốn trở
về nhưng nhớ
đến chiếc cọc, chiếc dây thừng, chiếc hàng rào quanh vườn, nó lại nghĩ không thể chịu đựng
nổi một cuộc sống như
vậy, chi bằng ở
lại đây hơn.
Tù và không thổi nữa...
Nghe đằng sau có tiếng lá cây sột soạt, dê quay
đầu lại và nhận ra trong bóng tối hai cái tai ngắn dựng ngược với cặp mắt sáng quắc... Đó là con chó sói.
Con sói kếch sù, ngồi thù lù, im thin thít, mép
nhấm nhép ngắm con dê trắng xinh xẻo. Chắc mẩm xơi
ngon dê rồi nên sói chẳng vội vàng; khi thấy dê quay đầu lại; nó mới
cất tiếng cười độc ác: “Ha! Ha! Chú dê bé bỏng của Ông Xơganh”;
và nó lè cái lưỡi đỏ lòm to tướng ra liếm mép.
Dê bạch cảm thấy nguy đến nơi
rồi... Nó thoáng nhớ lại chuyện con dê già Rơnốt
đã quần nhau với sói suốt một đêm để rồi đến sáng thì bị nó ăn thịt, dê tự
nhủ hay là mình cứ để sói ăn thịt quách đi còn hơn;
nhưng rồi nghĩ lại, nó
liền thủ thế, đầu cúi xuống, sừng giương
ra phía trước, rõ đường đường một con dê dũng cảm của Ông Xơganh...
Không phải nó hi vọng giết được
chó sói - có đời thuở
nào dê giết được sói
- nhưng chỉ để nó xem thử có cầm cự được lâu như
Rơnốt không...
Thế là con ác thú tiến lại và cặp sừng nhỏ bé của dê khoa lên nghênh chiến.
Chà! Con dê nhỏ dũng cảm! Nó mới quyết chiến làm sao? Có đến trên mười
lần nó phải buộc sói lùi lại để lấy sức. Trong những lúc ngừng chiến ngắn ngủi ấy, con bé háu ăn còn bứt vội một nhánh cỏ thân thiết trong đời nó, rồi miệng vẫn nhồm nhoàm đầy cỏ, nó lại quay vào cuộc chiến... Cứ như
thế mà kéo dài suốt đêm. Thỉnh thoảng, con dê của Ông Xơganh
lại ngước trông những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời trong
sáng và nó tự nhủ
thầm:
“Ồ! Miễn là mình cầm cự
được tới
lúc rạng đông...”.
Các vì sao lần lượt
lụi tàn. Dê bạch dồn sức húc càng hăng, chó sói cũng dồn sức
cắn càng dữ... Một vầng sáng xanh mờ nhạt hiện ra phía chân trời... Một tiếng gà gáy ồ ồ cất lên từ một trang trại.
“Thôi xong!”. Con vật tội nghiệp thốt lên, nó còn đợi
có trời sáng để chết thôi, và nó đã ngã sõng xoài ra mặt đất
trong bộ áo lông trắng đẹp đẫm máu.
Lập tức con chó sói chồm tới và ăn thịt nó.
[Hết].